Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkan, sosyal etkileşim ve iletişimde zorluklar ile sınırlı ve tekrarlayan davranışlarla karakterize bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizm, farklı bireylerde çeşitli düzeylerde görülebilir ve belirtileri yaşam boyu devam edebilir.
Belirtiler
Otizm spektrum bozukluğunun belirtileri genellikle yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkar ve her bireyde farklı şekillerde görülebilir. Temel belirtiler şu şekilde sınıflandırılabilir:
Sosyal İletişim ve Etkileşim Sorunları
- Göz Teması Kurmada Zorluk: Birey, karşısındaki kişiyle göz teması kurmaktan kaçınabilir.
- Sosyal İlişkilerde Güçlük: Başkalarıyla ilişkiler kurmada ve sürdürmede zorlanma.
- İsme Tepki Vermeme: İsmiyle çağrıldığında tepki göstermeme.
- Yüz İfadeleri ve Jestleri Anlamada Güçlük: Başkalarının yüz ifadelerini ve vücut dilini anlamakta zorluk çekme.
İletişim Bozuklukları
- Konuşma Gecikmesi: Diğer çocuklara kıyasla konuşmada gecikme.
- Sınırlı ve Tekrarlayan Konuşma: Aynı kelime veya cümleleri tekrar tekrar kullanma.
- Bağlamsız Sözcükler: Bağlamdan kopuk bir şekilde kelime veya cümle tekrarlama.
Sınırlı ve Tekrarlayan Davranışlar
- Rutinlere Bağlılık: Günlük rutinlerde değişikliklere karşı aşırı direnç gösterme.
- Tekrarlayan Hareketler: El çırpma, sallanma gibi tekrarlayan motor hareketler.
- Belirli Nesnelere Aşırı İlgi: Belirli bir nesneye veya konuya aşırı derecede ilgi gösterme.
Nedenleri
Otizm spektrum bozukluğunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu etkili olabilir. Otizmin nedenleri arasında:
- Genetik Yatkınlık: Ailede otizm öyküsü olan bireylerde otizm riski artmaktadır.
- Beyin Yapısı ve Fonksiyonu: Beyin yapısındaki ve işlevindeki farklılıklar otizmle ilişkilendirilmektedir.
- Çevresel Faktörler: Gebelik sırasında maruz kalınan bazı çevresel etkenler ve doğum sonrası faktörler otizm riskini artırabilir.
Erken Teşhis ve Müdahale
Otizm spektrum bozukluğunda erken teşhis ve müdahale büyük önem taşır. Erken dönemde başlanan terapiler, çocukların sosyal, iletişimsel ve bilişsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Değerlendirme sürecinde aşağıdaki adımlar izlenir:
- Gelişimsel Tarama: Çocuğun gelişimsel kilometre taşları izlenir ve potansiyel sorunlar belirlenir.
- Detaylı Değerlendirme: Alanında uzman bir dil ve konuşma terapisti veya çocuk nöroloğu tarafından kapsamlı değerlendirme yapılır.
- Bireyselleştirilmiş Tedavi Planı: Değerlendirme sonuçlarına göre, çocuğun ihtiyaçlarına yönelik özel bir tedavi planı oluşturulur.
Tedavi ve Müdahale Yöntemleri
Otizm spektrum bozukluğunun tedavisi, bireysel ihtiyaçlara ve belirtilerin şiddetine göre farklılık gösterebilir. Uygulanan bazı temel yöntemler şunlardır:
- Dil ve Konuşma Terapisi: Çocuğun iletişim becerilerini geliştirmek için dil ve konuşma terapileri uygulanır.
- Davranışsal Terapi: Uygulamalı Davranış Analizi (ABA) gibi yöntemlerle istenmeyen davranışların azaltılması ve olumlu davranışların artırılması hedeflenir.
- Ergoterapi: Günlük yaşam becerilerinin ve duyusal işlemleme kapasitelerinin geliştirilmesi amacıyla ergoterapi uygulanır.
- Sosyal Beceri Eğitimi: Sosyal etkileşim becerilerinin geliştirilmesi için sosyal beceri eğitimleri verilir.
- Eğitimsel Destek: Özel eğitim programları ile çocuğun akademik ve sosyal becerileri desteklenir.
Kaynaklar
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).
- Lord, C., Elsabbagh, M., Baird, G., & Veenstra-Vanderweele, J. (2018). Autism spectrum disorder. The Lancet, 392(10146), 508-520.
- Wing, L., & Potter, D. (2002). The epidemiology of autism spectrum disorders: Is the prevalence rising? Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 8(3), 151-161.
- Kökmen, E. C., & Vural, A. Ö. (2023). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Dilsel Becerileri. Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (71), 27-32.
Bursa Dil ve Konuşma Merkezi olarak, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların dilsel, sosyal ve bilişsel gelişimlerini desteklemek için profesyonel hizmetler sunmaktayız. Daha fazla bilgi almak veya randevu talep etmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz